6ª lista de verbos

ὁρῶντες: nom.masc.pl.partic.pres.act. ὁράω
ἐπῄνουν: 1ªsg/3ªpl.imperf.ind.act. ἐπαινέω
γενέσθαι: infin.aor. γίγνεσθαι
προσεχώρησαν:3ªpl.aor.ind.act. προσχωρέω
ἠπείλει:3ªsg.imperf.ind.act. ἀπειλέω
ἀπήγγελλον:1ªsg/3ªpl.imperf.ind.act. ἀπαγγέλλω
ἐρᾶν:infin.pres.act. ἐράω
ηὑρίσκοντο:3ªpl.imperf.ind.med-pas. εὑρίσκω
θηρᾷς:2ªsg.pres.ind.act. θηράω
ἐξείη:3ªsg.pres.opt.act. ἔξειμι

CHARIS ALEXIOU

Para que pasedes un bo rato escoitando esta canción grega. Ao mellor así saen mellor as frases.

FRASES DE PERSOAIS E αὐτός

1-Θαυμάζομεν τὴν ἀνδρείαν τοῦ Λεωνίδου καὶ τῶν στρατιωτῶν αὐτοῦ.
2-Οὐκ ἐγώ σε ἀποκτείνω, ἀλλ᾿ ὁ τῆς ἐκκλησίας νόμος.
3-Λέγω περί Σωκράτου καὶ ἐπαινῶ αὐτόν.
4-Ἥδε ἡ ὁδὸς αὐτὴ ἄγει εἰς τὴν κώμην.
5-Ὁ στρατηγὸς αὐτοὺς πρὸς τὴν μάχην ἔπεμπεν.
6-Πρωτεὺς οὐκ ἦν ἀεὶ ἐν τῇ αὐτῇ μορφῇ.
7-Αὐτῷ φίλος εἶ.
8-Τὴν μὲν ἀλήθειαν ὑμῖν λέγω, ὑμεῖς δ᾿ ἐμοῦ οὐκ ἀκούετε.

ORFEO

ORFEO

Ode a Orfeu

Pai e señor deus do encantamento

e da armonía: puxeche orde

no mundo e tenrura no noso

fleve corazón salvaxe e bárbaro.

Non teño a tua inefabel lingoaxe

sen palabras. Poño, no teu altar

sagrado, estes soídos duros,

sen concerto,

como informes seixos sen luír.

Ampárame. Concédeme o teu favor:

o son divino da tua lira para

que poida amansar e humanizar

á fera feroz que levo dentro.

Manuel María, As lúcidas lúas do outono, ed. Vía Láctea, Oleiros, 1988

Orfeo é o prototipo de cantor, músico e poeta, que coa súa música amansa as feras salvaxes, conmove as árbores e as pedras, suaviza o carácter dos homes máis feroces e mesmo chega a conmover ás divindades infernais. Simboliza o poder da música sobre a natureza en xeral, o poder civilizador da música sobre os costumes bárbaros de Tracia.

A súa historia con Eurídice é, desde logo, unha fermosa historia, a do amor que busca sobrevivir á morte. Pero non é só ese amor o que lle permite entrar no Hades, senón sobre todo o poder da música. Ademais el morre por amor, xa que é o seu amor a Eurídice o culpábel de que as mulleres o maten. Orfeo é, polo tanto, símbolo do poder do amor e da música por enriba da morte.

Represéntase como un mozo vestido cunha túnica, coa cabeza coroada de loureiro, tocando a cítara ou outro instrumento de corda e rodeado de animais enfeitizados pola súa música.

1.- Liñaxe e primeiras fazañas

Orfeo naceu en Tracia. Era fillo dunha musa, tal vez Calíope, e do deus Apolo, aínda que outros din que o pai de Orfeo era o rei tracio Eagro. Dos pais herdou a súa aptitude cara a música. Tocaba a lira e a cítara, cuxa invención se lle atribuía ou, cando menos, o feito de lle aumentar dúas cordas máis até chegar a nove en honor das musas.

Orfeo participou na expedición dos argonautas, marcando a cadencia dos remeiros e calmando as enfurecidas ondas mariñas. Desempeñou un papel decisivo cando a nave tivo que pasar ante as terríbeis sereas, cantando tan marabillosamente que logrou anular o feitizo destas traizoeiras criaturas, de maneira que os argonautas non sentiron a tentación irresistíbel que provocaba o seu canto. Só Butes se lanzou ao mar, pero foi salvado por Afrodita. Logo, xa na Cólquide, algunhas versións din que foi o cantor tracio quen coa súa música adormeceu o monstro que vixiaba o vélaro de ouro.

2.- Descenso ao Hades en procura de Eurídice

Orfeo namorouse dunha ninfa das árbores ou dríade, chamada Eurídice. Casaron e foron moi felices, até que un día a ninfa, que paseaba pola beira dun río, foi acosada por Aristeo con intención de violala. Eurídice botou a correr pero foi mordida por unha serpe velenosa no pé e morreu. Orfeo, desacougado, non achaba consolo. Así que decidiu baixar ao Hades en procura da súa amada esposa. Alí, coa súa música, conseguiu conmover a Caronte para que lle cruzase na barca, e a Cérbero para que lle deixase entrar. Mesmo din que paralizou por un momento algúns dos castigos eternos máis famosos: a rocha de Sísifo parou, a roda de Ixión deixou de xirar, as Danaides cesaron de encher o seu tonel sen fondo e esqueceu a sede e a fame Tántalo. Tamén din que fixo chorar ás monstruosas Erinias. Logo presentouse ante o mesmo deus Hades e a súa muller Perséfone, e interpretoulles melodías cheas dun sentimento tal que os deuses, enfeitizados por elas, accederon a que Orfeo se levase a Eurídice. Mais puxeron unha condición: que non se volvese a mirala até chegar ao mundo dos vivos, pois de facelo perdería a Eurídice para sempre. Comezaron o camiño de regreso, el diante, ela detrás acompañada por Hermes. Cruzaron o mundo das sombras e, cando estaban a punto de acadar o limiar que separa o mundo dos mortos do dos vivos, Orfeo sentiu a necesidade de comprobar se os deuses non se burlaran del e Eurídice o seguía. Volveuse cara atrás e, nese preciso momento, a ninfa desapareceu. Orfeo intentou de novo recuperar a súa amada Eurídice, pero esta vez foille negado o acceso ao mundo subterráneo.

Houbo tamén outros heroes que baixaron ao Hades. Este é o caso de Odiseo que baixa a consultar a sombra do adivino Tiresias sobre o seu regreso a Ítaca; ou de Teseo que descende para capturar a Perséfone; ou de Heracles que, con motivo do seu undécimo traballo, baixa ao Hades para se levar a Cérbero. Fronte a elas, a baixada de Orfeo resulta frustrante porque termina en fracaso, porén, tivo máis éxito entre os artistas pois pasou a simbolizar pouco a pouco o amor máis alá da morte.

3.- Morte

Orfeo regresou ao mundo dos vivos triste e desacougado por non conseguir recuperar a súa amada. A partir de aquí as versións varían. Unha di que ao seu regreso viviu illado, fiel a Eurídice e sen querer relación con ningunha outra muller, até o punto de que se lle atribuíu a invención da pederastia. Outra que ao seu regreso instituíu uns misterios baseados nas experiencias acumuladas no seu descenso ao Hades, nos que prohibiu a participación das mulleres. En calquera caso, Orfeo finalmente morreu a mans dunhas mulleres. Pero tamén neste punto as tradicións difiren. Segundo unha, Orfeo tivo que facer fronte a vinganza das mulleres tracias que, sentíndose rexeitadas, lle atacaron armadas con pedras e lanzas e o despezaron. Segundo outra, Orfeo morreu durante unha bacanal a mans das ménades ou bacantes, instigadas por Dioniso que estaba celoso do culto que o cantor tracio lle rendía a Apolo, e anoxado ante o desprezo que manifestaba polo seu.

Fosen unhas mulleres tracias, fosen as ménades, o corpo de Orfeo foi despezado e recollido polas musas que o enterraron en Pieria (ao pé do Olimpo), agás a cabeza e a lira que, botadas ao río Hebro (Tracia), chegaron até o mar. Empuxadas polas ondas alcanzaron a illa de Lesbos, onde os habitantes as recolleron e lles tributaron honras fúnebres. Dicíase que durante certo tempo da tumba erixida saían cantos e o son dunha lira. Lesbos converteuse desta maneira no berce da poesía lírica.

4.- O orfismo

En torno ao mito de Orfeo e o seu descenso ao Hades desenrolouse en Grecia toda unha doutrina filosófico-relixiosa, o orfismo, que exerceu unha gran influencia en todo o pensamento grego, desde Pitágoras a Platón, xa que, fronte á relixión oficial, daba respostas sobre un tema tan importante para o home como a salvación da alma. A doutrina órfica, que floreceu sobre todo na Ática e no sur de Italia a partir do século V a.C., chegou a influír nas crenzas primitivas cristiás.

Críase que Orfeo trouxera da súa catábase información sobre o traxecto que debía seguir a alma despois da morte para evitar as dificultades que lle esperaban. Converteuse Orfeo, entón, no profeta dunha relixión e de todo un modo de vida que, mediante a participación en ritos mistéricos de iniciación e de purificación, uso de fórmulas máxicas e prohibicións como a de non comer carne, buscaba a salvación da alma. Os iniciados nos misterios órficos crían que a alma, despois de se reencarnar tres veces, moraba na illa dos Benaventurados para sempre. Pero para alcanzar esta recompensa era necesario practicar os ritos iniciáticos e levar unha vida virtuosa. No sur de Italia e en Creta atopáronse tumbas de época helenística que no seu interior contiñan unhas láminas de ouro con versos escritos a modo de contrasinal fúnebre para o Hades.

A relixión órfica explicaba a orixe do mundo a partir dun ovo orixinal do que naceu o creador de deuses e homes, chamado Fanes (ou Eros). A parte superior de dito ovo converteuse na bóveda celeste e a inferior na terra. Ademais explicaba a orixe do ser humano e a existencia nel de bondade e maldade por medio do mito de Dioniso Zagreo. Os órficos contaban que os titáns capturaron e despezaron a un neno, chamado Zagreo e identificado con Dioniso, que logo comeron nun banquete. Zeus, en castigo, fulminou aos titáns co raio, e das cinzas xurdiu a raza humana. Con este mito explicaban a dobre natureza do home, a terrestre procedente dos titáns, e a divina procedente da carne de Zagreo.

HADES

HADES,#Anax twn enerwn (Señor dos que están baixo terra)

         HADES (PLUTÓN)

  Hades é fillo de Crono e Rea e, polo tanto, irmán de Zeus, Hera, Poseidón, Deméter e Hestia. No reparto que fixo do Universo con Zeus e Poseidón correspondeulle o mundo subterráneo, onde reinaba en solitario, visitando só en raras ocasións o Olimpo.

  É o deus do mundo subterráneo e dos mortos, con fama de ser cruel e despiadado cos pecadores. 

  Os Cíclopes regaláronlle un casco de pel de can que o facía invisíbel e lle permitía subir á superficie da terra sen ser visto. Con el logrou desarmar a Crono mentres Zeus o fulminaba. Son plantas de Hades o ciprés e o narciso.

  O nome de Hades parece significar o invisíbel, e raramente era mencionado por temor a excitar a súa cólera, utilizándose eufemismos no seu lugar. O sobrenome máis habitual era o de Plutón (“o Rico”), que alude ás riquezas inesgotábeis da terra. Homero chámalle “señor dos que están baixo a terra”, “infranqueábel celador”, “o que cerra a porta”, “monstruoso”.

  A Hades, polo xeral, non se lle rendía culto, nin se construían templos ou santuarios na súa honra.

  Chamábase tamén Hades o lugar onde ían os mortos.

O rapto de Perséfone

   Cóntase que Perséfone fora raptada por Hades e levada ao mundo subterráneo. A súa nai Deméter, angustiada, percorreu toda a terra buscándoa até que, informada do seu paradeiro, a reclamou. Como non podía volver ao mundo dos vivos, chegouse ao acordo de que Perséfone pasase un terzo do ano co seu home no mundo subterráneo, e o resto coa nai na terra. Este mito simbolizaba para os gregos o ciclo da vexetación, pois en primavera a deusa Deméter alédase coa chegada da súa filla e a natureza florece de novo (cf. Deméter).

O Hades

  O mundo dos mortos ou Hades estaba separado do dos vivos polo río Aqueronte (ou a lagoa Estixia). Un barqueiro, chamado Caronte, pasaba os mortos ao outro lado a cambio dun óbolo –moeda que se lles poñía aos cadáveres nos beizos-. A porta do Hades estaba gardada por Cérbero, o can de tres cabezas e cola de serpe, que era amábel cos que entraban mais implacábel cos que querían saír. Xa no Hades, un tribunal formado por Minos, Éaco e Radamantis xulgaba as almas. Os grandes criminais ían ao Tártaro, fronte aos  benaventurados que ían aos Campos Elíseos.

  Existía tamén no mundo subterráneo o río Leteo, onde bebían ou se bañaban as almas dos mortos para esquecer a súa vida terrestre.

Hipno e Tánato

  Hipno, personificación do sono (upno"=sono), e Tánato, personificación da morte ( qanato"=morte) son irmáns xemelgos, fillos da Noite e do Érebo. A arte representa a Hipno como un mozo con dúas ás nas tempas ou nos ombros, que percorre velozmente a terra aletargando a todos os seres; habita, segundo Ovidio, nun palacio encantado onde todo dorme unha especie de sono máxico. Tánato adoita ser representado, igual que o seu irmán, como un xenio alado, aínda que máis vello, con barba áspera e aparencia máis ruda. Ambos aparecen frecuentemente nos lecitos collendo un cadáver, un pola parte superior e o outro polos pés.

As Moiras (Parcas)

   Son unhas divindades temíbeis presentadas como tres irmás, Cloto (a que fía), Láquese (a que asigna os lotes) e Átropo (a inflexíbel), que fían o fío da vida humana. A primeira fiaba, a segunda ensarillaba e a última cortaba o fío. Co tempo a imaxe das Moiras foi facéndose máis abstracta até acabar representando a forza do destino.

As catábases

  Tres foron os principais heroes que baixaron ao Hades e regresaron á terra vivos. Un deles foi Heracles, que baixou na procura de Cérbero, no seu undécimo traballo, para levarllo a Euristeo.

  Conta Homero na Odisea que a maga Circe envía a Odiseo ao Hades para interrogar ao adiviño Tiresias. Éste infórmalle acerca do seu regreso a Ítaca e predícelle unha morte feliz a idade avanzada.

  Orfeo baixou ao Hades en busca da súa muller Eurídice, morta pola mordedura dunha serpe nun pé. Orfeo, coa súa música, enfeitizou os deuses infernais e logrou que a deixasen saír do mundo subterráneo, pero coa condición de que non volvese a cabeza para mirala antes de chegar ao mundo dos vivos. Orfeo incumpriu a condición e perdeu a Eurídice para sempre.

Castigos eternos

  Segundo a mitoloxía, aqueles mortais, que por exceso de orgullo (hybris)  ofendían de maneira especial aos deuses, eran enviados ao Tártaro e alí sufrían un castigo eterno. Así pasoulle a Tántalo, fillo de Zeus, quen sufriu un suplicio eterno consistente en estar mergullado nun lago até o colo con árbores cheas de froitos sobre a cabeza pero sen poder beber nin comer. Cando o intentaba, a auga retirábase e as ramas afastábanse elevadas repentinamente polo vento. Segundo outra versión, o seu castigo consistiu en ter unha rocha suspendida sobre a súa cabeza e a punto de caer.

   Outro castigo eterno famoso foi o de Sísifo, o máis astuto dos mortais, condenado por denunciar a Zeus polo rapto  de Exina. O castigo consistiu en empurrar unha enorme rocha até o cumio dunha pendente, desde onde caía de novo impelida polo seu propio peso, véndose Sísifo obrigado a empurrala outra vez.

  Tamén é famoso o de Prometeo, quen, por enganar a Zeus, foi atado a unha rocha no Cáucaso, onde todos os días unha aguia lle devoraba o fígado.

   Por último, o heroe Ixión foi castigado a xirar eternamente atado a unha roda, por intentar seducir a Hera.

Matrimonio e descendencia

   Hades casou con Perséfone e parece ser que esta unión foi infecunda.

5ª lista de verbos 2011-2012

Análise morfolóxica destas formas verbaισ:
καταφρονῶν: nom.masc.sg. part.pres.act. καταφρονέω
ὁρᾷς: 2ªsg. pres.ind.act. ὁράω
εἴη: 3ª sg. pres. opt.act. εἰμί
ναυμαχεῖν: infin. pres. act. ναυμαχέω
ποιούμενος: nom. masc. sg. part. pres. med-pas. ποιέω
ὄντος: xen.masc.sg. partic.pres.act. εἰμί
ἐνέβαλλον: 1ª sg.ou 3ªpl. imperf.ind.act. ἐμβάλλω
ἐπολιόρκουν: 1ª sg.ou 3ªpl. imperf.ind.act. πολιορκέω 
γένωνται: 3ªpl.aor.subx. γίγνομαι
ἐβόα: 3ªsg. imperf. ind.act. βοάω

O TESOURO DE ATREO

Podería ser útil que botedes unha ollada a este vídeo sobre "O Tesouro de Atreo", como repaso do que falamos hoxe en clase sobre as tumbas atopadas en Micenas.

De paso preséntovos a persoa que sacou á superficie na segunda metade do século XIX os palacios, as tumbas e as máscaras de ouro dos reis micénicos, entre outras moitas cousas: Heinrich Schliemann.

Schliemann xa escavara en Troia e sacara á superficie nada menos que nove cidades superpostas, cando pensou que se Troia existira por qué non Micenas, "a rica en ouro"-segundo Homero-. E fiel ás aladas palabras de Homero e as descricións de Pausanias, atopou varias tumbas, unhas en forma de círculo dentro das murallas, e outras cun corredor e un tholos -ou estancia circular cuberta por unha falsa cúpula- fóra das murallas. Son estas últimas ás que chamamos Tesouros.

A saga dos Atridas corrobora no plano mitolóxico a relación de Micenas coa morte, a través dos asasinatos encadeados desde Tántalo ata Orestes. Non atoparedes momento máis oportuno que este para ler a traxedia "Agamenón" de Esquilo, nin pracer maior que reler algúns párrafos desta obra sentados no alto da acrópole de Micenas, como se fosedes o gardián que, seguindo as ordes de Clitemnestra, espera o regreso de Agamenón e o seu exército da Guerra de Troia.

(Micenas)

CANTO IX D´A ODISEA

Odiseo na cova de Polifemo, J. JORDAENS (s. XVII)

Como o prometido hai que cumprilo, aqui tedes a actividade do canto IX para que vaiades practicando e comprobando a comprensión do texto lido. Xa sabedes, tedes que encher os ocos.
Tras revelar a súa identidade, .............comeza a contar as súas aventuras desde a caída de Troia ata que chegou á illa de ...............Navegando desde Troia chegou a Ismaro, onde saquearon a cidade dos....................Despois chegaron ao país dos.....................e algúns homes caeron na tentación e comeron................., tendo que ser obrigados a regresar aos barcos. De aí foron ata a illa dos.......................Odiseo foi xunto con .................dos seus homes a ver se lles ofrecían hospitalidade. Pero se encontraron con.............................., cíclope dun so ollo, fillo de...................., quen os encerrou nunha cova e comeu a varios dos compañeiros. Finalmente, e grazas á astucia de Odiseo, que se presentou baixo o nome de.................., cegaron ao cíclope e escaparon da cova atados por debaixo ás..................Polifemo pediu vinganza a seu pai.

Despois, se queredes pasar un bo rato, premede neste enlace
http://aliso.pntic.mec.es/agalle17/odisea/odisea.html

CANTO VIII D´A ODISEA

Imos constatar qué tal vai esa lectura de A Odisea.
Comecemos polo canto VIII. Despois de lelo, teredes que ser capaces de encher estes ocos no seguinte resumo:

Ao día seguinte, Alcínoo celebra unha festa e uns xogos na honra de---------------

Laodamante provoca a Odiseo, e cando este se anoxa gánalles no------------------------------------                             Venus e Marte, C.CELLINI (Padua)

No banquete o aedo.....................canta os amores de......................e......................., esposa de........................

Os............................danlle moitos regalos a Odiseo, e ...........................rógalle que nunca se esqueza que foi ela quen o salvou.

No festín, Odiseo solicíta a..................................que cante sobre...............................

Cando Alcínoo ve que Odiseo está..............................pide que o aedo deixe de cantar e invita a Odiseo a que lles conte ..................................................................

QUE TAL? LOGO COMPROBAREMOS O CANTO IX